Trong những công trình đặc thù như phòng máy chủ, trung tâm dữ liệu, kho lưu trữ tài liệu, bảo tàng, nhà xưởng điện tử, việc sử dụng nước để chữa cháy có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho thiết bị và tài sản. Chính vì thế, hệ thống chữa cháy bằng khí ra đời như một giải pháp an toàn, hiệu quả và thân thiện hơn trong nhiều tình huống.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về các loại hệ thống chữa cháy bằng khí phổ biến nhất hiện nay: FM-200, NOVEC và CO₂ – nguyên lý hoạt động, ưu nhược điểm, cũng như các tiêu chuẩn lắp đặt quan trọng.

Nội dung

1. Hệ thống chữa cháy bằng khí là gì?

Hệ thống chữa cháy bằng khí (gaseous fire suppression system) là giải pháp chữa cháy sử dụng các loại khí sạch, khí trơ hoặc hóa chất ở dạng khí để dập tắt đám cháy.

Khác với hệ thống chữa cháy bằng nước hoặc bọt foam, phương pháp này không gây hư hại cho thiết bị điện tử, giấy tờ, hiện vật quý và có thể kiểm soát đám cháy trong vài giây.

Nguyên lý chung:

Khí chữa cháy được phun ra từ bình chứa qua hệ thống ống dẫn và đầu phun.
Khí làm giảm nồng độ oxy, làm mát hoặc ngăn cản phản ứng cháy trong khu vực.
Hệ thống được kích hoạt tự động khi cảm biến khói/nhiệt phát hiện cháy hoặc có thể kích hoạt bằng tay.

Ba loại phổ biến nhất hiện nay gồm: FM-200, NOVEC 1230 và CO₂.

2. Hệ thống chữa cháy khí FM-200

FM-200 là gì?

FM-200 (tên hóa học: Heptafluoropropane – HFC-227ea) là loại khí chữa cháy sạch, không màu, không mùi, an toàn cho người khi sử dụng trong nồng độ thiết kế.

Nguyên lý hoạt động

FM-200 dập lửa chủ yếu bằng cách hấp thụ nhiệt và làm mát vùng cháy.
Khí này không làm giảm oxy quá nhiều, nhờ đó an toàn cho người còn ở trong phòng.

Ưu điểm

Dập cháy cực nhanh (chỉ trong 10 giây).
Không để lại cặn, không hư hại thiết bị điện tử.
Phù hợp cho khu vực có người làm việc.

Nhược điểm

Chi phí lắp đặt và nạp khí khá cao.
Không thân thiện môi trường do ảnh hưởng tới tầng ozone.

Ứng dụng

Phòng server, trung tâm dữ liệu.
Kho lưu trữ tài liệu quan trọng.
Phòng điều khiển điện, viễn thông.

3. Hệ thống chữa cháy khí NOVEC 1230

NOVEC là gì?

NOVEC 1230 (tên hóa học: Dodecafluoro-2-methylpentan-3-one) là dòng khí chữa cháy thế hệ mới, được xem là thay thế hoàn hảo cho FM-200 vì an toàn hơn cho môi trường.

Nguyên lý hoạt động

NOVEC hoạt động bằng cách hấp thụ nhiệt lượng từ đám cháy, làm hạ nhiệt nhanh chóng.
Không làm giảm oxy nhiều, không gây ngạt cho con người.

Ưu điểm

Thân thiện môi trường, có chỉ số GWP (Global Warming Potential) rất thấp.
Không phá hủy tầng ozone.
Dập cháy nhanh, không ảnh hưởng đến người và thiết bị.

Nhược điểm

Giá thành cao hơn FM-200.
Yêu cầu hệ thống thiết kế kỹ thuật chính xác để đạt hiệu quả tối đa.

Ứng dụng

Trung tâm dữ liệu lớn (Data Center).
Phòng nghiên cứu, phòng thí nghiệm.
Kho lưu trữ hồ sơ, thư viện, bảo tàng.

4. Hệ thống chữa cháy khí CO₂

CO₂ là gì?

CO₂ (Carbon Dioxide) là loại khí không màu, không mùi, được sử dụng phổ biến trong các hệ thống chữa cháy công nghiệp từ lâu đời.

Nguyên lý hoạt động

CO₂ chữa cháy bằng cách giảm nồng độ oxy trong khu vực, khiến ngọn lửa không thể tiếp tục duy trì.
Đồng thời, khí CO₂ khi phun ra còn tạo hiệu ứng làm lạnh.

Ưu điểm

Hiệu quả cao với các đám cháy loại B, C (chất lỏng, khí cháy).
Giá thành rẻ hơn so với FM-200 và NOVEC.
Dễ dàng nạp lại và bảo trì.

Nhược điểm

Nguy hiểm cho con người nếu sử dụng trong không gian kín (do gây ngạt thở).
Có thể gây sốc nhiệt cho một số thiết bị tinh vi.
Không thân thiện môi trường.

Ứng dụng

Nhà máy công nghiệp, kho hóa chất.
Khu vực không có người thường xuyên làm việc.
Hầm hàng, trạm biến áp, phòng máy không người.

5. So sánh các hệ thống FM-200, NOVEC và CO₂

Tiêu chí	FM-200	NOVEC 1230	CO₂
Nguyên lý	Hấp thụ nhiệt	Hấp thụ nhiệt	Giảm oxy + làm lạnh
An toàn cho người	Có	Rất an toàn	Không an toàn trong phòng kín
Thân thiện môi trường	Ảnh hưởng ozone	Thân thiện, GWP thấp	Không thân thiện
Chi phí	Cao	Rất cao	Thấp
Ứng dụng chính	Data Center, phòng điều khiển	Bảo tàng, thư viện, R&D	Công nghiệp, kho hóa chất

6. Tiêu chuẩn lắp đặt hệ thống chữa cháy bằng khí

Khi thiết kế và lắp đặt hệ thống chữa cháy khí, cần tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế và Việt Nam như:

NFPA 2001: Tiêu chuẩn hệ thống khí sạch.
NFPA 12: Tiêu chuẩn hệ thống CO₂.
TCVN 6101, 6102, 6103: Tiêu chuẩn Việt Nam liên quan đến an toàn PCCC bằng khí.

Ngoài ra, cần chú ý:

Khu vực phải kín khí để tránh thất thoát khí chữa cháy.
Hệ thống phải có cảnh báo trước khi xả khí để đảm bảo an toàn cho con người.
Bảo dưỡng định kỳ, kiểm tra áp suất bình chứa theo khuyến cáo.

7. Lời khuyên khi lựa chọn hệ thống chữa cháy bằng khí

Nếu công trình có người làm việc thường xuyên → nên chọn FM-200 hoặc NOVEC để an toàn.
Nếu ưu tiên chi phí và khu vực không có người → CO₂ là giải pháp tiết kiệm.
Nếu cần bảo vệ thiết bị điện tử đắt tiền, tài liệu, hiện vật → ưu tiên NOVEC vì thân thiện môi trường và hiệu quả cao.

Kết luận

Các loại hệ thống chữa cháy bằng khí (FM-200, NOVEC, CO₂) đều có ưu – nhược điểm riêng và phù hợp với từng nhu cầu thực tế. Trong bối cảnh nhiều công trình hiện đại yêu cầu bảo vệ thiết bị công nghệ, dữ liệu, tài sản giá trị, việc lựa chọn đúng loại hệ thống không chỉ giúp dập cháy nhanh chóng mà còn giảm thiểu thiệt hại thứ cấp.

👉 Khi lắp đặt, doanh nghiệp nên tham khảo đơn vị PCCC uy tín để được tư vấn giải pháp tối ưu về chi phí, an toàn và hiệu quả.

Rate this post